Cuộc đấu tranh với “brain rot”: Tìm lại sự cân bằng giữa Thực và Ảo

bởi Hạt Muối Nhỏ
Brain rot

Ngày 2/12/2024, Oxford University Press (Nhà xuất bản Đại học Oxford) chính thức công bố “brain rot” (thối não) là Từ của năm, được chọn qua cuộc bỏ phiếu công khai và thảo luận của hơn 37.000 người trong hai tuần. Thuật ngữ này vượt qua năm từ khác trong danh sách rút gọn do các chuyên gia ngôn ngữ của Oxford đề xuất, phản ánh tâm trạng và các cuộc trò chuyện định hình năm 2024. Việc “brain rot” trở thành Từ của năm 2024 đã đặt ra nhiều câu hỏi về cách chúng ta sử dụng công nghệ và mạng xã hội, cùng những giải pháp để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực của nó.

Vậy “brain rot” là gì?

Theo định nghĩa của Oxford, “brain rot” (thối não) là sự suy thoái về tinh thần hoặc trí tuệ do tiêu thụ quá mức nội dung trực tuyến tầm thường hoặc thiếu thử thách. Tần suất sử dụng thuật ngữ này tăng 230% từ năm 2023 đến 2024.

“Brain rot” mang đậm dấu ấn thời đại kỹ thuật số, phổ biến rộng rãi trên TikTok trong cộng đồng Gen Z và Gen Alpha. Dù vậy, thuật ngữ này lần đầu tiên được ghi nhận vào năm 1854 trong cuốn “Walden” của Henry David Thoreau. Trong tác phẩm, Thoreau chỉ trích xu hướng hạ thấp giá trị những ý tưởng phức tạp để ủng hộ các ý tưởng đơn giản, coi đó là dấu hiệu suy giảm trí tuệ và tinh thần.

Năm 2024, “thối não” được dùng để chỉ tác động tiêu cực của việc tiêu thụ quá nhiều nội dung kém chất lượng trên mạng xã hội và internet. Lo ngại về ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần cá nhân và xã hội đã thúc đẩy nhiều cuộc thảo luận nghiêm túc nhằm tìm giải pháp cho vấn đề này.

Nguyên nhân gây ra “brain rot”

“Brain rot” (Thối não) ám chỉ trạng thái tinh thần mù mịt và nhận thức bị suy giảm do sử dụng màn hình quá mức. Chúng ta tiêu thụ lượng lớn dữ liệu vô nghĩa, tin tức tiêu cực và ảnh được chỉnh sửa hoàn hảo của người khác trong khi dành hàng giờ để lướt mạng.

Các hành vi dẫn đến “thối não” xuất hiện dưới nhiều hình thức như nghiện game, thói quen mải mê lướt điện thoại trong vô thức (Zombie scrolling), ham muốn tìm kiếm và cập nhật những thông tin gây đau khổ và tin tức tiêu cực (Doomscrolling), luôn bị thôi thúc bởi mong muốn kiểm tra các mạng xã hội…

(Ảnh: Hassaan Here)

Ảnh hưởng tiêu cực của “brain rot”

“Brain rot” (thối não) gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và cảm xúc của chúng ta. Các biểu hiện cụ thể là giảm động lực, sự tập trung, năng suất và năng lượng, cùng với khó khăn trong việc trải nghiệm cảm xúc tích cực. Dù không được công nhận về mặt y khoa, nhưng hiện tượng “thối não” ngày càng phổ biến và lan rộng trong xã hội.

Tác động xấu lên nhận thức của não bộ

Theo một nghiên cứu được đăng trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ (National Library of Medicine), việc nghiện Internet có thể tạo ra những thay đổi về nhận thức tức thì hay lâu dài. Khả năng mã hóa và lưu giữ thông tin của não bị phá vỡ bởi việc cuộn trang liên tục hay chuyển đổi qua lại giữa các trình duyệt khác nhau. Khả năng chú ý cũng bị suy giảm do bị kích thích quá mức bởi lượng thông tin lớn được thu nạp liên tục.

Tác động không tốt lên khái niệm bản thân

Bẫy so sánh trên mạng xã hội dựa trên số lượng bạn bè, người theo dõi hay lượt thích, lượt chia sẻ gây tác động tiêu cực lên mỗi người. Não bộ của chúng ta phải vật lộn để phân biệt sự thật và hư cấu. Khái niệm bản thân cũng bị ảnh hưởng. Một số biểu hiện cụ thể của vấn đề này có thể kể đến mức độ căng thẳng, lo lắng và trầm cảm tăng lên.

Các biện pháp ngăn ngừa “brain rot”

Theo Newport Institute, hệ thống trung tâm điều trị sức khỏe tâm thần và lạm dụng chất kích thích dành cho người trẻ trưởng thành tại Mỹ, để ngăn ngừa “brain rot” (thối não), chúng ta nên sử dụng phương tiện truyền thông một cách có kiểm soát với các biện pháp sau đây:

Đặt giới hạn thời gian sử dụng màn hình

Biện pháp này bao gồm các bước:

– Bước 1: Theo dõi thời gian bản thân dành cho việc lướt mạng

– Bước 2: Đặt giới hạn về số giờ ngồi trước màn hình mỗi ngày, xóa các ứng dụng gây mất tập trung, tắt thông báo từ các ứng dụng, hạn chế tiêu thụ nội dung trước khi đi ngủ

(Ảnh: Towfiqu barbhuiya)

Quản lý nguồn cấp dữ liệu

Hãy lưu tâm đến những thông tin mà bản thân tiêu thụ. Đừng khuất phục trước những tin tức giật gân hay tiêu cực. Tìm các đa dạng hóa nguồn tin để duy trì góc nhìn cân bằng hơn về thế giới. Bỏ theo dõi những tài khoản tạo nội dung khiến chúng ta dễ tức giận hoặc lo lắng. Cùng với đó, hãy tìm đến những nội dung tích cực giúp nâng cao tinh thần và truyền cảm hứng.

Theo đuổi sở thích phi kỹ thuật số

Bên ngoài màn hình là một thế giới vô cùng rộng lớn. Chúng ta có thể bắt đầu khám phá lại nó dựa trên các sở thích của bản thân: Chơi nhạc cụ, đi dã ngoại, viết lách, làm tình nguyện viên, tập thể dục… Có rất nhiều hoạt động để chúng ta lên kế hoạch cho mỗi ngày thật lành mạnh đối với cơ thể và tinh thần.

Kết nối ngoại tuyến với những người tích cực

Chúng ta dùng điện thoại và máy tính để kết nối với người khác hàng ngày, thậm chí là hàng giờ. Hãy thay thế thói quen đó bằng việc giao lưu với mọi người trong thế giới thực, nuôi dưỡng những mối quan hệ chân thực với bạn bè, đồng nghiệp và gia đình một cách trực tiếp. Với cách này, mỗi người sẽ cảm nhận được sự gắn bó sâu sắc hơn.

Tăng cường trí óc

Tâm trí cũng giống như cơ bắp, nó sẽ phát triển theo sự gắng sức của chúng ta. Thay vì lướt mạng, chúng ta nên thử thách tâm trí và rèn luyện lại bộ não, phát triển bản thân bằng các hoạt động như học ngoại ngữ hay điều gì đó mới, rèn luyện khả năng viết và thói quen đọc sách.

Thực hiện một quá trình thải độc kỹ thuật số (digital detox)

Digital detox chỉ quá trình một người tạm tách khỏi các thiết bị công nghệ trong thời gian nhất định, nhằm tập trung vào các tương tác thực tế với mọi người xung quanh. Việc ngắt kết nối khỏi thế giới ảo có thể được thực hiện từ từ, kéo dài thời gian qua mỗi lần. Chúng ta sẽ cảm nhận sự thay đổi đáng kể của sức khỏe tinh thần theo chiều hướng tích cực.

(Ảnh: Julian Hochgesang)

Hoàn toàn loại bỏ công nghệ trong cuộc sống là điều không thực tế. Tuy nhiên, để giảm thiểu những tác động tiêu cực của tình trạng “thối não”, việc cân bằng giữa thời gian sử dụng công nghệ và các hoạt động thực tế là vô cùng cần thiết. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ trong thói quen hàng ngày để bảo vệ sức khỏe tinh thần, cảm xúc và thể chất của chính mình.

P/S: Tôi tổng hợp thông tin từ Oxford University Press, Newport Institute, National Library of Medicine. Bài tổng hợp này nằm trong nỗ lực để lấy lại cảm giác viết lách của tôi. Cảm ơn ChatGPT đã hỗ trợ biên tập và đặt tiêu đề (dù chính vì có nó mà tôi cảm giác mình ngày càng lười viết hơn và thích ăn sẵn hơn). Đặc biệt xin cảm ơn mọi người đã đọc!

(Ảnh bìa: Milad Fakurian)

Để lại một bình luận

Có thể bạn cũng thích

-
00:00
00:00
Update Required Flash plugin
-
00:00
00:00