Mục lục
Hoàng tử bé là tiểu thuyết của nhà văn người Pháp – Antoine de Saint-Exupéry, được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1943. Tác phẩm kể về cuộc gặp gỡ trên sa mạc giữa nhân vật “tôi” – một phi công vừa bị rơi máy bay với hoàng tử bé từ hành tinh B 612 xa xôi. Cuốn sách hướng tới đối tượng là thiếu nhi này chứa đựng nhiều tầng lớp triết lý không dễ để thấu hiểu đến tận cùng. Các trích dẫn hay trong Hoàng tử bé luôn đáng để mỗi chúng ta suy ngẫm về về cuộc sống này.
Trích dẫn hay trong Hoàng tử bé về người lớn và trẻ em
Những người lớn khuyên tôi nên dẹp sang một bên cả bức vẽ trăn kín bụng lẫn trăn hở bụng, mà chú tâm vào các môn địa lý, lịch sử, làm tính và ngữ pháp thì hơn. Chính vì thế mà vào hồi sáu tuổi tôi đã từ bỏ một sự nghiệp hội họa rực rỡ. Tôi đã bị nản chí sau thất bại với bức vẽ số 1 và bức vẽ số 2. Những người lớn có bao giờ tự họ hiểu được thứ gì đâu, luôn luôn và mãi mãi trẻ con cứ phải đi giải thích cho các vị, đến khổ!
“Tôi kể bạn nghe những chi tiết này về tiểu hành tinh B 612, lại nói ra cả số hiệu của nó thì cũng bởi người lớn mà thôi Người lớn rất thích các con số. Khi bạn kể với họ về một người bạn mới, họ sẽ không bao giờ hỏi bạn điều cốt yếu. Họ sẽ chẳng bao giờ hỏi bạn: “Giọng anh ta nghe thế nào? Anh ta thích chơi trò gì? Anh ta có sưu tầm bươm bướm không?” Mà họ sẽ hỏi: “Anh ta bao nhiêu tuổi? Anh ta có mấy anh chị em? Anh ta nặng bao nhiêu cân? Bố anh ta thu nhập bao nhiêu?” Chỉ thế thôi họ nghĩ là đã đủ hiểu người ta rồi. Nếu bạn kể với những người lớn: “Tôi nhìn thấy một ngôi nhà đẹp lắm xây bằng gạch đỏ, có hoa phong lữ đặt trên bậu cửa sổ và chim bồ câu đậu trên mái nhà…” thì họ sẽ không tài nào hình dung được ngôi nhà đó. Cần phải bảo họ: “Tôi nhìn thấy một ngôi nhà mười vạn phơ răng.” Thế là họ sẽ thốt lên: “Ôi, đẹp thế!”
Tôi gắng miêu tả cậu ở đây chính là để khỏi quên cậu. Quên một người bạn thì thật là buồn. Không phải ai cũng có được một người bạn. Và tôi cũng có thể trở nên giống người lớn, không quan tâm gì ngoài các con số.
Sau cùng tôi còn nhầm lẫn cả một số chi tiết quan trọng hơn nữa. Nhưng điều đó thì cần phải bỏ quá cho tôi. Cậu bạn tôi có bao giờ giải thích gì đâu. Chắc là cậu tưởng tôi cũng giống như cậu. Nhưng tôi ấy à, khốn khổ thay, tôi đâu biết cách nhìn cừu xuyên hộp. Có lẽ tôi cũng hơi giống những người lớn. Chắc hẳn tôi đã già rồi.
Tôi biết một hành tinh có một ông nọ mặt đỏ dừ. Ông ta không bao giờ ngửi hương một bông hoa. Ông ta không bao giờ ngắm nhìn một ngôi sao. Ông ta chẳng yêu bất cứ một ai. Ông ta không bao giờ làm gì ngoài làm tính cộng. Và suốt ngày ông ta cứ nói mãi giống như ông: “Tôi bận lắm, toàn những chuyện nghiêm túc!”, và điều đó khiến ông ta kiêu hãnh đến mức phình hết cả người lên. Nhưng đấy đâu phải là một con người, mà là một cái nấm!
Những người lớn đâu có tin các bạn, dĩ nhiên là thế rồi. Họ tưởng bản thân mình chiếm nhiều chỗ lắm. Họ tự cho mình to tát như những cây bao báp. Bởi thế các bạn hãy khuyên họ làm tính đi. Bọn họ rất thích các con số: chúng sẽ làm họ mãn nguyện. Nhưng các bạn thì chớ mất thời gian vào cái việc chán ngấy đó. Chả để làm gì đâu. Các bạn cứ tin tôi.
Trích dẫn hay trong Hoàng tử bé về hạt giống tốt và xấu
Trên thực tế, nơi hành tinh hoàng tử bé sống, cũng như trên tất cả những hành tinh khác, có cả cây xấu lẫn cây tốt. Thành thử mới có hạt giống tốt của cây tốt và hạt giống xấu của cây xấu. Nhưng các hạt giống thì chẳng nhìn thấy được. Chúng ngủ trong lòng đất bí ẩn cho đến khi bất chợt một trong số chúng hứng khởi muốn tỉnh dậy. Vậy là nó vươn vai và thoạt đầu chỉ rụt rè nhú lên một cái đọt nhỏ vui tươi vô hại hướng về phía mặt trời. Nếu đó là một mầm củ cải hoặc là một mầm hoa hồng thì ta cứ mặc nó mọc thế nào tùy ý. Nhưng nếu đó là một cây xấu thì phải nhổ đi tức khắc, ngay khi nào nhận dạng được nó. Mà hiện thời có những hạt giống kinh khủng trên hành tinh của hoàng tử bé… đó là các hạt bao báp. Chúng có đầy rẫy trên bề mặt hành tinh. Mà một cây bao báp ấy, nếu như lưu tâm quá muộn, ta sẽ không bao giờ tống cổ nó đi được. Nó bành trướng ra hết cả hành tinh. Nó còn đâm rễ cho thủng luôn hành tinh. Và nếu như hành tinh quá bé còn lũ bao báp lại quá nhiều, chúng sẽ làm nó vỡ vụn.
Đây là chuyện nề nếp, hoàng tử bé nói với tôi sau đó. Khi vệ sinh buổi sáng cho bản thân mình xong còn phải vệ sinh kỹ lưỡng cho cả hành tinh nữa. Cần phải thường xuyên nhắc nhở bản thân nhổ bao báp ngay khi phân biệt được chúng với hoa hồng, loài mà chúng trông giống y đúc khi vẫn còn là cây con. Đấy là một việc tẻ ngắt, nhưng dễ ợt.
Trích dẫn hay trong Hoàng tử bé về tình yêu
Hàng triệu năm nay lũ hoa đã mọc gai rồi. Hàng triệu năm nay bầy cừu dẫu gì cũng vẫn cứ ăn hoa. Vậy tìm hiểu chúng đã mất bao nhiêu công để mọc ra những cái gai không để làm gì như vậy chẳng lẽ không phải là chuyện nghiêm túc? Và chẳng phải cuộc chiến giữa bầy cừu và lũ hoa cũng quan trọng đó sao? Chuyện đó chẳng lẽ không nghiêm túc và quan trọng bằng phép cộng của một ông to béo mặt đỏ? Và nếu như tôi, chính là tôi, quen biết một bông hoa độc nhất trên đời, chẳng có ở nơi nào khác ngoài ở hành tinh của tôi, và nếu như vào một buổi sáng một con cừu con có thể hủy diệt nó bằng một nhát cạp, như thế đấy, mà thậm chí nó còn chẳng nhận thức được nó đang làm gì, thế mà điều đó chẳng quan trọng ư!
Nếu ai đó thương một bông hoa mà bông hoa ấy lại là duy nhất trên cả triệu cả ức những vì sao, thì chỉ cần nhìn ngắm những vì sao thôi đã đủ để người ấy thấy mình hạnh phúc. Người ấy tự nhủ: “Bông hoa của ta đang ở đâu đó trên kia…” Nhưng nếu con cừu ăn mất bông hoa thì với người ấy, điều đó khác nào đột nhiên tất cả các vì sao đều tắt ngấm! Thế mà điều đó chẳng quan trọng ư!
Lẽ ra tôi chẳng nên nghe lời cô nàng, một hôm cậu thú nhận với tôi, chẳng bao giờ nên nghe lời những bông hoa làm gì. Chỉ nên ngắm nhìn và hít ngửi hương thơm chúng mà thôi. Bông hoa của tôi tỏa hương khắp cả hành tinh, nhưng tôi lại chẳng biết tận hưởng niềm vui đó. Cái câu chuyện về nanh vuốt kia, đã từng khiến tôi buồn phiền biết bao, đáng lẽ phải làm tôi mủi lòng mới đúng.
Còn tôi, cậu nói tiếp, tôi sở hữu một bông hoa mà ngày nào tôi cũng tưới. Tôi sở hữu ba quả núi lửa mà tuần nào tôi cũng nạo vét. Bởi vì tôi nạo vét cả quả núi đã tắt. Ai mà học được chữ ngờ chứ. Mấy ngọn núi lửa của tôi được lợi, và bông hoa của tôi được lợi, chính là nhờ có tôi sở hữu chúng. Nhưng ông thì chẳng có ích lợi gì cho các vì sao…
Cái ông đó, hoàng tử bé tự nhủ trong khi tiếp tục dấn bước viễn du, cái ông đó hẳn sẽ bị coi khinh trong mắt tất cả những người khác, nào là ông vua, nào là ông hợm hĩnh, nào là ông nát rượu, nào là ông nhà buôn. Thế nhưng với mình thì chỉ có ông ấy mới không lố bịch. Điều đó hẳn là bởi ông ấy lo nghĩ cho một điều gì khác ngoài bản thân mình.
Tôi tự hỏi, cậu nói, phải chăng các vì sao được tỏa sáng là để một ngày kia ai nấy đều có thể tìm lại được ngôi sao của chính mình. Hãy ngắm hành tinh của tôi. Nó ở ngay trên đầu chúng ta… Nhưng nó mới xa vời làm sao!
Mình cứ tưởng mình giàu có với một bông hoa độc nhất vô nhị, thế mà mình chỉ sở hữu một bông hồng bình thường. Một bông ấy cùng ba quả núi lửa cao đến đầu gối mình nữa, mà một trong số đó có lẽ đã tắt vĩnh viễn rồi, cái đó chẳng khiến mình trở thành một hoàng tử lớn nào hết…
Các cô chẳng giống bông hồng của tôi chút nào, các cô chưa là gì cả. Chẳng có ai thuần hóa các cô và các cô cũng chẳng thuần hóa một ai. Các cô giống như cậu cáo của tôi trước đây thôi. Chỉ là một con cáo như trăm nghìn con khác. Nhưng tôi đã biến cậu ta thành bạn, và cậu ta bây giờ là duy nhất trên đời.
Các cô đẹp đấy, nhưng các cô lại trống rỗng. Người ta đâu thể chết vì các cô được. Còn bông hồng của tôi thì dĩ nhiên một lữ khách bình thường hẳn sẽ tưởng là nàng ấy giống các cô. Nhưng chỉ riêng mình nàng thôi, nàng đã quan trọng hơn tất cả các cô, bởi lẽ chính nàng đã được tôi tưới nước cho. Bởi lẽ chính nàng đã được tôi chắn bình phong cho. Bởi lẽ chính nàng đã được tôi bắt sâu cho (trừ hai hoặc ba con để chúng hóa bướm). Bởi lẽ chính từ nàng mà tôi đã nghe phàn nàn, hoặc khoe khoang, hoặc thậm chí đôi khi chẳng nói chẳng rằng. Bởi lẽ đấy là bông hồng của tôi.
Trích dẫn hay trong Hoàng tử bé về sự thuần hóa
– Cậu là ai thế? – Cậu hoàng tử nói. – Cậu thật bảnh…
– Tớ là một con cáo.
– Đến đây chơi với tôi. Tôi buồn chết đi được…
– Tớ không chơi với cậu được. Tớ không quen.
– “Quen” nghĩa là gì thế?
– Nó có nghĩa là “tạo nên những tình cảm ràng buộc”.
Đời tớ rất là buồn tẻ. Tớ đi săn gà, con người lại săn tớ. Gà thì con nào cũng giống con nào, còn người thì ai cũng giống ai. Vì thế tới mới thấy hơi chán. Nhưng nếu cậu thuần hóa tớ, đời tớ sẽ như thể được mặt trời tỏa nắng. Tớ sẽ quen với tiếng một bước chân khác hẳn với những bước chân khác. Những bước chân khác khiến tớ cuống cuồng rúc xuống dưới đất. Tiếng bước chân của cậu sẽ gọi tớ ra khỏi hang, tựa như tiếng nhạc. Với cả hãy nhìn xem! Cậu thấy ở đằng kia không, cánh đồng lúa mì đó? Tớ chẳng ăn bánh mì. Lúa mì đối với tớ thật vô dụng. Cánh đồng lúa mì chả khiến cho tớ nhớ về điều gì hết. Và cái đó buồn kinh! Nhưng cậu lại có mái tóc màu vàng. Thế nên sẽ thật tuyệt vời khi mà cậu thuần hóa tớ! Lúa mì, vốn dĩ vàng óng, sẽ khiến tớ nhớ tới cậu. Và tớ sẽ yêu tiếng gió thổi trên đồng lúa mì…
Người ta chỉ hiểu những thứ mà người ta thuần hóa thôi, con cáo nói. Con người chẳng có thời gian để hiểu thứ gì cả. Họ mua đồ đạc tất thảy được làm ra ở chỗ các lái buôn. Nhưng vì chẳng có ai là lái buôn bè bạn ở trên đời, nên con người mới không có bạn nữa. Nếu cậu muốn có một người bạn, thì hãy thuần hóa tớ!
Đầu tiên cậu phải ngồi cách xa tớ một chút, như thế, trên bãi cỏ ấy. Tớ sẽ liếc nhìn cậu và cậu không nói gì hết. Ngôn ngữ là nguồn gốc gây ra mọi hiểu lầm. Nhưng mỗi ngày cậu có thể ngồi xích lại một chút…
Sẽ tốt hơn nếu cậu trở lại vào cùng một giờ ấy. Ví dụ nhé, nếu cậu đến vào lúc bốn giờ chiều, thì từ ba giờ tớ đã bắt đầu vui sướng rồi. Thì giờ càng trôi đi, tớ càng cảm thấy vui sướng hơn. Tới lúc bốn giờ, tớ đã bồn chồn và lo lắng rồi: tớ sẽ hiểu được cái giá của hạnh phúc! Nhưng nếu cậu đến vào bất kỳ lúc nào, tớ sẽ chẳng bao giờ biết khi nào thì nên sửa soạn cho trái tim của tớ… Cần phải có nghi thức.
Nghi thức là cái gì? hoàng tử bé nói.
Đó cũng là một thứ bị lãng quên hơi nhiều. Đó là thứ khiến một ngày khác với mọi ngày, một giờ khác với mọi giờ. Chăng hạn cánh thợ săn có một nghi thức. Bọn họ cứ thứ Năm thì khiêu vũ với gái làng. Vì thế thứ Năm là một ngày tuyệt vời! Tớ có thể đi dạo tới tận ruộng nho. Nhưng nếu cánh thợ săn cứ khiêu vũ bất kỳ lúc nào, thì ngày nào cũng sẽ y chang ngày nào, và tớ sẽ chẳng có ngày nghỉ nào sất.
Chính thời gian mà cậu dành cho bông hồng của cậu mới khiến bông hồng của cậu quan trọng đến thế.
Bí mật của tớ đây. Rất chi là đơn giản: người ta chỉ nhìn rõ được bằng trái tim. Con mắt thường luôn mù lòa trước điều cốt tử.